حشره برنج چیست؟ راه های مقابله با آن

سیتوفیلوس اوریزائه ( Sitophilus Oryzae ) نام علمی حشره برنج است که با نام های شپشک برنج، زامبی برنج یا جوجو شناخته شده است. این حشرات از نظر پزشکی خطرناک نیستند و به عفونت منجر نمی‌شود اما میتواند شدیداً به مواد غذایی ازجمله برنج و گندم آسیب برساند.

سیتوفیلوس اوریزائه ها حشره ای ریزجسه‌ ۲ الی ۳ میلیمتری اما چغر و بدبدن هستند که به سادگی از بین نمی‌رود و با فک پایینی قدرتمند خود میتواند حفره ای در دانه های برنج ایجاد کند و با خرطوم منحصر به فردش هسته شیرین برنج را ذخیره کند و از فضای به وجود آمده در دانه های برنج جهت تخم گذاری استفاده میکند. شپشک بالغ حدود ۳۰ روز زنده میماند و قادر است روزی سه بار تخم گذاری کند، شپشک بالغ در هر مرحله ۴ لارو از خود بجا میگذارد که پس از ۳ روز وارد مرحله شفیره میشود و بعد از گذشت ۱۰ روز به شپشک بالغ تبدیل میشود.

برنج ایرانی از آنجایی که حاوی مواد نگهدارنده نمیباشد به آسانی به حشره آلوده میشود، کافی است در هر یک از مراحل برداشت یا انبارکردن برنج، تنها یک حشره روی دانه یا کیسه‌ی برنج قرار گیرد، طبیعی است که اگر آن ها را در شرایط مناسب برای رشد قرار دهیم، تکثیر می‌شوند و بعد از مدتی کیسه برنج پر از این حشره میشود. توجه داشته باشید که گرما، رطوبت و هواکشیدن برنج سه عامل بسیار موثر بر رشد سریع حشره ی برنج هستند. درنتیجه نگهداری برنج در مکان خنک و فاقد رطوبت، مانع سرعت رشد و تکثیر شپشک برنج می‌شود و بهتر است برنج به حالت وکیوم یا بسته های که اکسیژن در آن جریان ندارد باشد.

تاکنون از روش های مختلفی جهت از بین بردن این حشرات استفاده شده که از مهمترین آن ها میتوان به استفاده از برگ بو، نعنا خشک، میخک و گیاه سیر اشاره کرد. استفاده از قرص برنج هم یکی از راه های شیمیایی مبارزه با شپشک است اما اصلا پیشنهاد نمی‌دهیم و کاملا برای انسان خطر آفربن است، پهن کردن در فضای باز و زیر نور آفتاب هم یکی از روش های سنتی مقابله با این حشره است اما نور مستقیم آفتاب باعث تضعیف دانه های برنج و ترد شدن و ترک برداشتن آن می‌شود، تا امروز بهترین روشی که توانسته برنج را از این آلودگی حفظ کند استفاده از بسته بندی های پلمپ یا ظروفی که اکسیژن در آن جریان ندارد بوده که اجاره تولید مثل و حتی ادامه حیات به این حشره را نمی دهد.